سه تار
سه تار
سه تار، از سازهای زهی مضرابی-ایرانی می باشد و نواختن سه‌تار، با ناخن انگشت اشاره سمت راست انجام می شود، همچنین تکنوازی سه‌تار، امروزه بیش از سه تار نوازی گروهی رایج است. سه تار، دارای ۴سیم با جنس برنز یا فولاد است و ۲۸ پرده که از جنس زوده حیوانات و یا ابریشم است. تقریبا نواختن سه‌تار، نمایان کننده این است که سه تار غمگین می‌باشد. این ساز در مجموع دارای ۳ اکتاو می باشد. سیم های این ساز از پایین کاسه تا پنجه به موازات تعبیه می گردد. در بخش کناری پنجه گوشی هایی برای تنظیم کوک وجود دارند. سه تار، از لحاظ کاربرد در دستگاه های ایرانی و همچنین شباهت به تار مرسوم می باشد. البته میتوان آن را در خانواده تنبور و دوتار رده بندی نمود. از لحاظ تنوع کوک سه تار، در جایگاه ویژه ای قراردارد. زیرا که برای نواختن سه‌تار، در هر دستگاه موسیقی، کوک مختص آن را وجود دارد.
جنس سه تار
جنس چوب بکار رفته در سه تار، عبارت است از: گردو، توت، افرا که هریک برای یک بخش مانند صفحه، بدنه، دسته مورد استفاده قرار می گیرند. گرانترین سه تار ایران، سه تاری می باشد که از لحاظ جنس چوب در بالاترین سطح قرار گرفته باشد. از صرفداران اصلی این ساز، به‌جهت ظرافت در صدای سه تار و حالت غمگین تونالیته برخواسته از آن “صوفیان” می باشند.
عکس سه تار
نگاهی بر تاریخچه و پیشینه سه تار
سه تار، در گذشته بیشتر به تنبور شباهت داشته است اما امروزه شباهت آن با تار رقم می خورد. در گذشته دارای ۳ سیم بوده است اما پس از گذشت زمان افرادی همچون ابونصر فارابی، ابوعلی سینا و صفی الدین ارموی (موسیقی دان، خوشنویس، ادیب و عروضدان) لزوم تعبیه نمودن سیم چهارم را نیز دریافته و پس از مدتی ابوالحسن صبا نیز این‌مورد را تایید نموده است. اما اولین بار فردی ملقب به مشتاق علی شاه (نام اصلی او میرزا محمد تربتی است که از سرشناسان شعر و ادب و عرفان بوده اند) که از دراویش بوده است به افزودن این سیم در سه تار پرداخته است. از لحاظ تعداد این سیم چهارمین سیم ساز بوده است اما از لحاظ جایگاه (از پایین به بالا) سومین سیم می باشد که به روایت ابوالحسن صبا و از لحاظ اولین جایگذاری آن توسط درویش سرشناس، سیم سوم به “مشتاق” معروف‌می باشد.
اجزای سه تار
ساز سه تار، دارای یک کاسه و دسته می باشد. در انتهای کاسه، سیم گیر قرار دارد و چنانچه ساز را با حالت عمودی نگه دارید سیم گیر روی زمین قرار می گیرد. بر روی صفحه در قسمت پایین ساز خرک از جنس چوب تعبیه می شود. کوک ها نیز در قسمت بالای دسته ساز (پنجه یا سرپنجه) جایگذاری شده اند.
نام سیم های سه تار
هریک از ۴ سیم سه تار، دارای اسامی مختص خود می باشند. نام آنها از پایین به بالا عبارتند از:
سیم اول : حاد
سیم دوم : زیر
سیم سوم : مشتاق یا زنگ
سیم چهارم : بم
که از اول یکی در میان سفید و زرد رنگ بوده و جنس آنها نیز یکی در میان فولاد و برنز می باشد. یادگیری سه تار، بدون استاد به جهت فراوانی در کوک های موجود آن دشواری هایی را به همراه دارد و بهتر است تحت نظر استاد به فراگیری آموزش سه تار بپردازید.
مراجع آموزشی سه‌تار
همانند دیگر سازها کتاب های بسیاری برای آموزش این ساز موجود می‌باشد. دسته ای از آنها به آموزش تئوری و اصول و قواعد موسیقی می پردازند و دسته ای دیگر نیز دارای قطعات موسیقی (آهنگ سه تار، و نت آهنگ های معروف برای سه تار و …) هستند که برخی از این کتاب ها خود بانک نت برای سه تار به شمار می آیند. همچنین در کنار این کتاب ها نیز پکیج آموزش سه تار در انواع متفاوت و متشکل از فیلم آموزش نواختن سه تار (مانند : فیلم آموزش سه تار حسین علیزاده)، فایل صوتی آموزش نواختن سه تار (مانند : فایل صوتی دستور مقدماتی سه تار حسین علیزاده ) وجود دارند که میتوانید از آنها بهره گیرید.
انتخاب ساز سه‌تار
بهترین سه تار برای شروع، سه تار مشقی می باشد. بعد از گذراندن دوره مقدماتی سه تار معمولی و سپس سه تار حرفه ای که مناسب ضبط های استودیویی و کنسرت هستند. پیشنهاد نی کده به علاقه مندان سه تار این است که تمامی فیلم ها و فایل های صوتی و زیباترین تکنوازی های سه تار موجود در فروشگاه های موسیقی را دنبال نموده از سبک و سیاق هر استاد و نوازنده آگاه گردید. نمونه هایی همچون :
تکنوازی سه تار استاد لطفی ( در کل تمامی سه تار نوازی های استاد لطفی ) برای مشاهده ویدئو کلیک نمایید
تکنوازی سه تار علیزاده (حتی فایل های آموزش سه تار استاد علیزاده) برای مشاهده ویدئو کلیک نمایید
سه تار نوازی کیهان کلهر (برای مشاهده ویدئو کلیک نمایید)
آموزش سه تار علی اقبال (برای مشاهده ویدئو کلیک نمایید)
اساتید سه تار
