دُهُل
دُهُل
دهل، داوول، داول، تاول نام یکی از سازهای کوبه ای ایرانی می باشد. معمولا انواع گوناگون این ساز در ایران یافت می گردد. همنوازی دهل و سرنا یکی از پرطرفدارترین موسیقی ها خصوصا در مراسم های شادی و در نواحی جنوبی کشور است. جنس دهل از پوست گاو یا گاومیش می باشد و بدنه استوانه ای شکل چوبی و یا فلزی داشته و سازی دورویه(هر دو سمت استوانه پوست کشیده شده و قابلیت نواختن دارد) است. این در حالی است که جنس پوست دهل در سیستان از بز (و بز نر) است. بدنه دهل چنانچه چوبی باشد، معمولا تنه درختی جنگلی است که توخالی شده و اگر فلزی باشد بشکه خواهد بود که این مورد بسیار کم کاربرد است. نواختن دهل با دو مضراب (هر مضراب برای یک طرف) انجام می گیرد که یکی از آن مضراب ها کلفت تر و با نام “چنگال” و دیگری نازک تر با نام “دیرک” می باشد. جنس مضراب دهل از چوب گز یا چوب درختان جنگلی است.
نحوه دهل نوازی در نواحی مختلف متفاوت می باشد. به عنوان مثال در قسمت های جنوبی همچون هرمزگان دیگر از مضراب برای نواختن استفاده نشده و به جای آن دو دست در نوازندگی دهل کاربرد دارد. همچنین در سیستان و خراسان به دو انگشت یک دست دو قطعه چوب حدودا 10 سانتی متری بسته و در دست دیگر قطعه چوبی قوس دار وجود داشت که با آن به نوازندگی دهل می پرداختند. علاوه بر جنوب کشور که دهل در انواع مختلفی وجود دارد، در مناطق کویری همچون یزد، کاشان، نائین، کردستان و . . . نیز دهل به ویژه در مراسم های مذهبی(خصوصا عاشورا و تاسوعا) شنیده می شود.
دهل دارای ریسمانی است که به شانه نوازنده دهل آویخته شده و سبب نگهداشتن و راحت تر نواختن آن می گردد. صدای دهل بم و پرحجم می باشد و کوک دهل کوکی تعریف شده و معین نیست.
انواع دهل
دهل در مناطق متفاوت از لحاظ اندازه و شکل ظاهری به صورت های متنوعی یافت می شود. معمولا اندازه های کوچک وبزرگ آن و حتی کم و زیادی عمق کاسه های این ساز در زیر و بمی صدای ساز نیز تاثیرگذار است.
علاوه بر این مضراب این ساز نیز در نواحی گوناگون متفاوت بوده و حتی انتخاب سبک نواختن دهل در برخی شهرها به رسم آیین پیشینه موجود و همچنین برخی براساس نوع صدای برخواسته از ساز که تا چه اندازه بتواند نیاز شنونده را برطرف نماید، انتخاب می شود. به طوری که ساز دهل که در روز نواخته می شود با سازی که در شب نواخته می شود متفاوت هستند. (به ویژه در نواحی جنوبی کشور)
معمولا یار دونوازی های دهل، سازهایی همچون سرنا، قیچک هستند. جالب است بدانید یکی دیگر از مناطقی که دهل در آن به ویژه در مراسم های عروسی و رقص های محلی نواخته می شود، “افغانستان” می باشد. نام یکی از رقص های محلی آن ها که با دونوازی دهل و سرنا می باشد ” آتان – Attan” است. اکنون رقص آتان در دسته رقصل های بین المللی افغانستان قرار گرفته است.
نوازندگان دهل
یکی از نوازندگان چیره دست دهل( و سرنا) متولد زابل با نام “حبیب الله قادر آتشگر” می باشد.
او از 12 سالگی به نواختن قیچک پرداخت. همچنین علاوه بر این دو ساز در نواختن دف و رقص های سیستانی نیز متبحر است. ناگفته نماند که بسیاری از مردم سیستان ساز قیچک را با او می شناسند. همچنین سرپرستی و آهنگسازی و نوازندگی و خوانندگی گروه “حسینا” با او بوده است.
لیست قیمت دهل
New Page 4
