تنبور
تنبور
یکی از قدیمی ترین سازهای ایران که جنبه عرفانی و مقامی داشته است. این
ساز دارای سه سیم می باشد که دو سیم آن اصلی و سیم دیگر واخوان می باشد. همچنین
دسته ای بلند دارد که معمولا نوازندگان این ساز با چهار انگشت سمت راست سیم ها را
به صدا در می آورند و سایر اجزای تنبور همانند تار و سه تار می باشد. برخی
بر این باور هستند که ساز تنبور همان دوتار قدیم می باشد. این ساز از
کهن ترین سازهای زهی مضرابی می باشد به طوری که میتوان گفت اولین سازی می باشد که
دارای دسته بلند و کاسه طنینی و وتر بوده است. قدمت و پیشینه ساز تنبور به
6000-5000 سال پیش می رسد
مقام های تنبور
تنبور در رپرتوار دارای 72 مقام می باشد که 56 مقام آن مربوط به مقام
های حقانی و کلامی بوده و 16 مقام تنبور مربوط به مقام های مجلسی می باشد.
پایه موسیقی تنبور، بدیهه سرایی می باشد، درست همانند موسیقی کلاسیک
ایرانی.
یکی از ویژگی های مقام های تنبور خصوصیت مدگردی آن می باشد. یعنی نوازنده در
تکنوازی تنبور می تواند از یک مقام به مقام یا مقام های دیگر برود و سپس به
مقام اصلی بازگردد.
کوک تنبور
دو سیم اول تنبور که "دو" می باشند " لا کوک " هستند و سیم سوم یا همان
سیم واخوان فاصله چهارم یا پنجم درست پایین تر از سیم دو کوک می شوند که این
دو کوک به کوک "فا" و "سل" یا پنج و هفت شناسه هستند.
انواع تنبور
از لحاظ شکل ظاهری و کاسه تنبور به دو دسته : 1. تنبور کاسه ای یک
تکه و 2. تنبور چمنی یا تنبور ترکه ای
تقسیم بندی می شوند. دسته دوم هم از لحاظ ساخت و هم از نظر تعمیر بر مورد اول
ارجحیت دارد.
و اما انواع تنبور و تقسیم بندی های کلی آن عبارتند از :
انواع دوتار
تنبور بغدادی
تنبور قوچانی
تنبور شروانی
تنبور تیسفونی
تنبور چگور
تنبور قپوز
صدای ساز تنبور در عین ظرافت و رزونانسی که از
طریق کاسه طنینی آن تشدید می گردد، اندکی بم می باشد و حالتی است که با نواختن
تنبور، صدای تنبور غمگین بیشتر از هر حالت دیگری لمس می‌گردد.
البته گاهی ممکن است صدای تنبور در گروه نوازی ها با صدای سه تار و
حتی از لحاظ شکل ظاهری این دو ساز، اشتباه گرفته شود.
اما واقعا تفاوت تنبور و سه تار در چیست؟
اگرچه سه تار در گذشته دارای ۳سیم بوده است اما پس از گذشت سال ها ۱سیم
دیگر به آن اضافه شده و اکنون دارای ۴ سیم می باشد. تنبور اما دارای سه سیم است.
کاسه تنبور دارای ضخامت ۴ میلی متر بوده از نسبتا از کاسه سه تار بزرگتر می باشد.
تنبور دارای ۱۴ دستان(پرده) می باشد در حالیکه سه تار دارای ۲۵ پرده از جنس روده
حیوانات یا ابریشم و تحرک پذیر است.
چوب کاسه تنبور از درخت توت و بدنه آن از درخت گردوست.
در سه تار نیز برای بدنه، دسته، صفحه از چوب درخت توت یا گردو استفاده‌میشود.
در ساز تنبور جعبه گوشی وجود ندارد و ۲ الی ۳ گوشی در ساز تنبور نامتعارف هم نهایت
پنج گوشی تعبیه می شود.در حالیکه در سه تار جعبه گوشی نیز وجود دارد.
وسعت صدای تنبور به علت کاسه بزرگتری که دارد از وسعت صدای سه تار که در سه اکتاو
است، بیشتر است.
اجزای تنبور
تنبور هم همانند همه سازهای دیگر شامل:
کاسه.دسته.خرک صفحه و خرک دسته.۳ گوشی.وترها.سیم گیر.دستان(پرده ها) می باشد.
در تکنوازی تنبور شاد بودن یا غمگین بودن آهنگ
شما می تواند نوای تنبور را تعیین نماید.
بهترین تکنوازی تنبور را می توان به نوازندگان تنبور یا بهتر است بگوییم
اساتید تنبور چون:
امیر حیاتی
اسداله فرمانی
سید خلیل عالی نژاد(تربیت یافته استاد حیاتی)
علی اکبر مرادی
کیخسرو پورناظری(تربیت یافته استاد حیاتی)
سهراب پورناظری
سید خداوردی
طاهر یارویسی
رامین کاکاوند
سید عباس معارف
سید آرش شهریاری
علی رضا فیض بشی‌پور
فرید الهامی
جحظه برمکی (احمدبن جعفر برمکی)
و . . . نسبت دهیم که هریک تنبورنوازان زیادی را تربیت کرده اند.
سازندگان تنبور
از اولین سازندگان تنبور نریمان (آسوری تبار) و سپس اسدالله گهواره (کرمانشاهی
الاصل) می باشند که پس از آنان نیز همه سازندگان تنبور شیوه ساخت سنتی تنبور را
رعایت نموده اند. امروز خرید تنبور اسدالله گهواره مورد توجه عده ی زیادی
قرار گرفته است.
راهنمای خرید
تنبور
امروزه سازندگان و برندهای متفاوتی برای تنبور وجود دارند که از جمله
میتوان به ساخته های تنبور سوزنی (استاد سوزنی)، تنبور رهنما (استاد
عبدالرضا رهنما) اشاره نمود. اما بهترین مارک تنبور (با بهترین مهر تنبور)،
تنها براساس سطح شما در نوازندگی تنبور و مشاوره خرید تنبور توسط استاد شما،
می بایست پیش رود و با آگاهی از پیرامون هر ساز و خصوصیات آن شایسته ترین انتخاب و
خرید را داشته باشید. در کنار توجه در بایدهای خرید ساز، خرید لوازم جانبی آن همچون
: کاور تنبور (کیف تنبور ) هم به جهت حفظ ساز شما از گرما و سرما و
آسیب های حمل و نقل اهمیت دارد.
از انواع تنبور موجود در بازار کنونی می توان به موارد ذیل اشاره نمود که
هرکدام دارای ویژگی های خاصی هستند و قالبا با یکدیگر متفاوتند :
• تنبور هاتف
• تنبور مفتاحی
• تنبور شیدا
• تنبور پاشنه ای
• تنبور هرمز
• تنبور جلیلی
• تنبور ذوالقدر
• تنبور اکبری
اگر قصد دارید یادگیری تنبور بدون استاد را
انتخاب نمایید، شما می بایست به فکر تهیه پکیج آموزش تنبور و کتاب آموزش
تنبور باشید. در اولین قدم ها فراگیری آموزش نت خوانی تنبور و تئوری
اصطلاحات تنبور مورد اهمیت می باشد. اینکه شما بتوانید انواع نت تنبور را در
تمرین های روزانه بگنجانید بسیار مهم می باشد.
همچنین میتوانید با دقت کردن به تکنیک های تنبورنوازی نوازندگان یا اساتید
به عنوان مثال در تکنوازی تنبور سهراب پورناظری، تکنوازی تنبور علی اکبر مرادی،
تکنوازی تنبور سید خلیل عالی نژاد، تکنوازی تنبور کیخسرو پورناظری و …. یا
فیلم های آموزش تنبور حمیدرضا حیدری، آموزش تنبور ادیب شاه ابراهیمی و . . .
نکات کلیدی هرکدام را دریافته و تمرین نمایید.
اجرای موسیقی تنبور
لیست قیمت تنبور
New Page 3
