نقاره
نقاره
ساز نقاره، براساس شواهد و دستنوشته های موجود، از قرون نهم و دهم وجود داشته است و نواختن نقاره، معمولا به‌وسیله یک عدد چوب انجام می‌شود و نقاره، سازی ضربی می‌باشد. شامل 2 عدد طبل که اندازه یکی از طبل‌ها کوچک و اندازه طبل دیگر بزرگ است. صدای نقاره، در طبل کوچک زیر و در طبل بزرگ بم می‌باشد.
جنس نقاره
جنس نقاره، از سفال و یا مس می‌باشد و معمولا پوست استفاده شده روی این ساز، پوست گاو و یا پوست گوسفند است. معمولا قطر دهانه کوچک (طبل کوچک): 16 سانتی‌متر و قطر دهانه بزرگ (طبل بزرگ): 22 سانتی‌متر است. معمولا نوازنده نقاره، آن را روی فرشی مخصوص برروی زمین قرار می‌نماید و یا آن را بر روی پایه‌های مخصوص قرار می‌دهد.
پیشینه ساز نقاره
ساز نقاره، در زمان‌های گذشته هم در میدان‌های جنگ و هم در مراسم‌های شادی و پایکوبی مورد استفاده قرار می‌گرفت. معمولا در میدان‌های جنگ بر روی کوهان شترها قرار می‌گرفته و به آن می‌کوفتند و به دور میدان جنگ می‌چرخیدند. در مراسم‌های جشن نیز این ساز را بر گردن خود آویخته و نوازندگان نقاره، با چوب بر طبل شادی می‌زدند. سنتی‌ترین نوع نواختن نقاره، بستن آن به اسب است که نوازنده نیز سوار بر اسب این ساز را می‌نوازد. این نوع از نواختن بیشتر در نواحی کردستان انجام می‌گیرد و جزئی از رسومات آنهاست.
نقارهخانه
نقاره، معمولا در زمان‌های خاصی از طول شبانه روز نواخته می‌شده است به همین دلیل معمولا به نوازنده نقاره، نوبت‌نواز و یا نوبت‌زن هم اطلاق می‌شده است. همچنین در ایام گذشته محل نواختن نقاره را نقارهخانه و یا نوبت‌خانه می‌گفته‌اند. نقاره، از سازهای کهن در موسیقی اصیل ایران می‌باشد و قدمتی بسیار طولانی دارد.
نقاره‌نوازی
معمولا در گذشته و در پایتخت‌ها به حکام این اجازه داده می‌شده است که برای خود جایگاهی مخصوص برای نقاره‌نوازی، (نقارهخانه) داشته باشند. معمولا در زمان فلق و شفق که خورشید (مظهر مهر) در حال طلوع و یا افول بوده است، نقاره‌ها شروع به نواختن مینمودند و از خورشید استقبال و یا آن‌را بدرقه می‌کردند.
قدمت و کاربرد نقاره
در ایران 2 نوع نقاره‌زنی رایج بوده است. که عبارت بودند از: 1. نقاره‌زنی مذهبی 2. نقاره‌زنی حکومتی
نقاره‌زنی‌های حکومتی از ابتدای دوره پهلوی مهجور گشت و تنها نقاره‌زنی‌های مذهبی باقی ماندند.
یکی از قدیمی‌ترین نقاره‌زنی‌های مناطق مختلف، مربوط به نقاره‌زنی در حرم علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) بوده است که همچنان این رسم پایدار است.
معمولا ساز کَرنا، ساز سرنا، از مواردی هستند که با نقاره همراهی درخور و کاملی دارند.
نقارهخانه مذهبی
قدمت نواختن نقاره‌ها در حرم علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) و شاهچراغ، براساس شواهد موجود به 417 سال پیش بازمی‌گردد. به ویژه اسنادی که موجود هست به وجود این نقارهخانه از زمان قاجاریه اشاره دارد. معمولا تعداد دفعات نواختن نقاره‌ها در حرم مطهر متفاوت است و زمانبندی نواختن نقاره به طور عادی 2بار می‌باشد. بار اول 15 دقیقه مانده به طلوع آفتاب و بار دوم 15 دقیقه مانده به غروب آفتاب نواخته می‌شود. اما در هنگام اعیاد و یا تولد امامان معصوم(ع) 2نوبت دیگر به نواختن نقاره اضافه می‌شود. همچنین در ماه رمضان نیز 3نوبت صدای نقاره‌ها به گوش خواهد رسید.
جنس نقاره
همانطور که در مبحث پیشین بیان شد، معمولا جنس نقاره، از مس و یا سفال می‌باشد. رایج‌ترین نقاره‌ها مربوط به شمال ایران، سنندج، کردستان، قشقایی و فارس می‌باشد. جنس هریک از این نقاره‌ها با یکدیگر متفاوت هستند و به عنوان مثال نقاره شمال ایران معمولا با جنس سفال است. بنابراین توجه به اینکه ساخت نقاره در چه مکانی انجام شده باشد مهم و تعیین‌کننده جنس و حتی صدا و ظاهر کاسه‌ای شکل این ساز خواهد بود.
