ساز زهی
سازهای زهی
به طور کلی سازهای زهی، به انواع متفاوتی تقسیم میشوند. مانند: زهی آرشه‌ای، زهی زخمه‌ای، زهی ضربه‌ای. از نظر نحوه نواختن نیز با یکدیگر متفاوت هستند. همواره با به ارتعاش درآوردن سیم هر ساز می توان صدای آن را شنید. با توجه به انواع مختلف سازها، روش های متفاوت و مختص هریک از آنها نیز وجود دارد تا بتوان صدادهی آن ها را لمس نمود. هریک از این سازها به دودسته تقسیم میشوند :
انواع ساز زهی و نحوه نواختن آنها
زهی آرشه ای یا کمانه ای
(مانند : ویولون، کمانچه، قیچک و . . . که همگی به وسیله آرشه نواخته می شوند)
زهی ضربه ای
(مانند : سنتور، پیانو ، ارگ، هارپسیکورد و . . . که با ضربه زدن بر روی سیم یا زه نواخته می شوند)
زهی زخمه ای
(مانند : تار، گیتار، چنگ، قانون و . . . که با زخمه زدن انگشت و یا مضراب نواخته می شوند)
سازهای زهی آرشه ای(کمانه ای)
گروه سازهای زهی، دارای وسعت و رنگ صوتی بسیار گسترده می باشند. این گروه نسبت به همه سازهای دیگر دارای بیشترین پهنه صوتی و گستره بیانی هستند. از لحاظ دینامیکی سازهای زهی بطور چشمگیری قوی می باشند. نوازنده آنها می تواند از زیرترین صدا تا بم ترین صداها را با استفاده از تکنیک های مختلف نوازندگی ایجاد نماید. همچنین با انتخاب خود از لرزان و آهسته ترین حالت تا درخشان و چالاک ترین صداها را تولید نماید.
انواع سازهای زهی ایرانی و کلاسیک
در گروه سازهای زهی-آرشه ای کلاسیک، ویولون، کوچکترین عضو با دامنه صوتی زیر و کنترباس، بزرگترین عضو با دامنه صوتی بم سایر سازها را همراهی می نمایند. در گروه سازهای زهی-آرشه ای ایرانی نیز می‌توان به کمانچه اشاره نمود. از سایز سازهای آرشه‌اس می‌توان به ویولا، ویولنسل، قیچک، و … اشاره نمود.
سازهای زهی ضربه ای
سازهای زهی ضربه‌ای، سازهای هستند که معمولا با ضربه زدن کمانه‌های کوچک و معمولا چوبی به زه و یا سیم ساز، صدای ساز شنیده خواهد شد. اغلب سازهای زهی ضربه‌ای نیز همانند سازهای آرشه ای، دارای کوک و نحوه کوک نمودن مختص به خود می‌باشند.
انواع سازهای زهی ضربه‌ای
از نمونه های ساز این گروه می‌توان به سنتور اشاره نمود. پیانو هم نمونه دیگری است. در پیانو با فشردن کلیدها معمولا چکشی شروع به ضربه زدن برروی سیم‌ها می‌نماید و همین امر سبب قرار گرفتن پیانو در این دسته سازها می‌باشد.
سازهای زهی زخمه‌ای
نام دیگر سازهای زهی زخمه‌ای، سازهای زهی مضرابی می‌باشد. نواختن سازهای زهی زخمه‌ای، توسط انگشتان و یا با مضرابی انجام می‌گیرد که با زخمه زدن بر سیم ساز، صدای ساز شنیده می‌شود.
انواع ساز زهی زخمه‌ای یا مضرابی
تار، سه تار، قانون، تنبور، گیتار، رباب و … از انواع ساز در این گروه می‌باشد. معمولا هرگروه از این سازها دارای شکل واحد هستند. به عنوان مثال اغلب سازهای گروه تار (همانند سه تار) و اغلب سازهای گروه گیتار (تمامی گیتارهای آکوستیک،الکتریک) دارای شکل و شمایل و ویژگی‌های نزدیک به هم می‌باشند. در نواختن رباب نیز در گذشته از آرشه استفاده می‌شده است اما به مرور زمان مضرابی به نام شهناز یا ناخنک برای این ساز طراحی و عرضه گردید.
